Home » Blog » Ervaringen uit een stilte-retraite

Ervaringen uit een stilte-retraite

4 oktober 2018

- door Sylvia Buschgens

In mindfulness gebruiken we vaak het beeld van een steen die in een diep meer valt en langzaam naar de bodem zinkt. Zo werkt aandacht ook. Je richt een belangstellende en vriendelijke aandacht naar dat wat er in je omgaat, zonder oordelen. Je komt allerlei lagen in jezelf tegen waar je door heen gaat tot je de bodem raakt. Die lagen waar je door heen gaat zijn bijvoorbeeld je ratio, lichamelijke ongemakken en een gevoel van verzet… Man, man, man… waarom zou je dat willen?!

Afgelopen zomer was ik 5 dagen op retraite. We waren met tien deelnemers, meer vrouwen dan mannen en zouden 5 dagen en nachten helemaal stil zijn.
De gedachten die in mij opkwamen over stil zijn waren voor mij de reden om zo’n retraite steeds uit te stellen. Niet mogen praten? Het idee benauwde me en ook bemerkte ik verzet in de vorm van oordelen. Wat stom, wat gek, wat overdreven en ook… zo niet nodig!

De hoofdreden waarom ik toch ben gegaan was dat het bij mijn opleidingstraject hoort. Ik ben tenslotte al een aantal jaar mindfulnesstrainer en om dit verder te ontwikkelen, als verdieping van mijn eigen beoefening, moest ik op retraite. Daarbij was ik toch ook wel nieuwsgierig. 

Na een inleidende middag gevolgd door samen eten ging de stilte in. Behalve niet meer met elkaar praten (ook niet “mag ik de boter even of pardon mag ik er even langs?”) werd ons gevraagd om elkaar niet meer aan te kijken. Dat was vreemd. Ik voelde me bezwaard in eerste instantie, alsof ik anderen te kort deed door ze niet meer vriendelijk aan te kijken bij het passeren.

Het programma van de stilte dagen was eenvoudig. We werden om 5 uur ’s ochtends gewekt en om 5.30 begon de loopmeditatie buiten, gevolgd door de zitmeditatie binnen. Om 7 uur was het ontbijt, even wat tijd voor jezelf en dan weer, zitmeditatie, loopmeditatie etc… ’s avonds was er een lezing over allerlei thema’s behorende bij de beoefening en was er een half uur yoga. ’s Middags was er een heerlijke versbereide warme lunch!

De eerste dagen was het oefenen met geduld hebben. Geduld met de vele gedachten die er zijn terwijl je steeds weer opnieuw je aandacht bij de adem brengt. Geduld met gevoelens van verveling. Geduld met lichamelijke pijn, want drie kwartier stil zitten is ons lijf net zo gewend.

Uit mijn logboek: “Ontzettend spannend om hier zomaar te zijn. Om geen geruststellende bevestigende blikken meer op te kunnen zoeken. Glimlachen te geven aan de anderen. Pffff… Tegelijk ook fijn. Wat een gezamenlijk project! Voelde vermoeidheid en ontspanning tijdens de meditatie. Denk wel dat ik goed slaap. Mijn kamergenote R zit naast me. We zeggen niks en kijken niet meer naar elkaar, ook al kennen we elkaar. Vreemd en toch niet onprettig.”

Ik heb niet goed geslapen die nacht. Ben vaak wakker geworden en toen er om 5 uur op onze deur werd geklopt voelde ik alleen maar een ontzettende tegenzin om op te staan. “Waarom ben ik hier aan begonnen?”

Aantekeningen na zitmeditatie: “Voel een verstijving in mijn onderrug. Neiging ervan weg te gaan en het te negeren. Heb mijn aandacht er op gericht; zal ik mijn aandacht bij de pijn laten zijn en deze mindful onderzoeken of zal ik het maar gewoon negeren? Bang om meer pijn te veroorzaken. Anderzijds merk ik wel dat een en ander verzacht door mijn aandacht en mijn adem. Mijn handen schokken en glijden een beetje weg van mijn bovenbenen. Er is een sterke neiging om mijn best te doen. De beste te willen zijn? Heb deze neiging (verlangen om gezien te worden?) opgemerkt, gelaten voor wat het is en mijn aandacht weer naar de adem gebracht. Het is oké.”

Guus Went (begeleider van de retraite) leert ons aan het begin van de retraite dat we de observatiekracht van de geest gaan versterken.

De definitie van mindfulness die hij hanteert is: helder zien en ervaren van objecten (en dat kan van alles zijn; gedachten, gevoelens, lichamelijke sensaties, geluiden..) zonder hierop te reageren.
Dat is een hele uitdaging want elke ervaring lokt wel een reactie uit. Guus legt uit dat dit te maken heeft met het feit dat elke ervaring een gevoelswaarde heeft.

• Is iets aangenaam bijvoorbeeld een gedachte aan je vakantie, dan willen we er meer van en niet loslaten. 
• Is iets onaangenaam bijvoorbeeld rugpijn, dan willen we er zo snel mogelijk van af. 
• Is de gevoelswaarde van een ervaring neutraal bijvoorbeeld je adem volgen, dan is er vaak verveling en dwalen we af met onze aandacht.

Meestal reageren we onmiddellijk op een ervaring en vaak doen we dit vanuit oude gewoonten en patronen (automatische piloot).  Met mindfulness leren we deze gewoonte om direct te reageren op te merken zonder er automatisch in mee te gaan.
Grappig voorbeeld is dat er een vlieg onder mijn rok vloog tijdens de zitmeditatie. En dat kriebelt! Niet reageren is dan best lastig.

Terug naar het beeld dat ik bovenaan heb geschetst: de zinkende steen. Door alle oude automatische reactiepatronen op te merken en zo goed als je kan te laten zijn voor wat ze zijn, kan je merken dat de aandacht zich verdiept en je meer en meer aankomt in dit moment. Hier en nu.

Na de retraite is er in mij een hoop veranderd. Voor anderen misschien niet zichtbaar, maar zeer voelbaar voor mij. Er zijn bepaalde keuzes die ik nu maak die voor mijn gevoel echt van binnen uit komen. Omdat ik voel dat het mij goed doet.

Wie meer wil weten over de stilte-retraite kan terecht op de website van Guus Went: www.achtzaamheid.nl Guus Went is mindfulnesstrainer en te vinden op de website van de VMBN (Vereniging Mindfulness Based Trainers Nederland en Vlaanderen) www.vmbn.nl

Voor informatie over mindfulnesstrainingen bij SP3:
zie de agenda of check mijn persoonlijke website!

Meer artikelen